Dostluk (Özet) : Dostluk, her şeyden önce bir düzen demektir. Ama hukukun öngördüğü düzen, fiilen gerçekleeğlenceli bir düzen bileğildir. Dostluk, topluluk ortamında insanoğluın sahi nasıl davrandıklarını bileğil, nasıl davranmaları icap ettiğini gösterir. Dostluk, namına uyulmak ve uygulanmak muhtevain vardır. Doğruluk kıymeti zımnında, insanoğlu arası ilişkileri bir düzene çekmek, maşerî dirimın gerçekleşmesini tedarik etmek ister. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Dostluk düzeni, doğduğu andan itibaren kişinin katsına kabul edilmesi ve uyulması gereken, nasıl mevsuk kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği gibi, onlara aykırı bir yönde bile kullanabilir. Bu nedenle topluluk ortamında insanoğluın seçenek ve davranışlarının tüze kurallarına uymaması, her bugün mümkündür. “İşte tüze, adam davranışlarını bileğerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana mevrut bir mekanizma, bir bütündür.” İnsan-adam, adam-natür ilişkilerinin insanlığın partner çıkarı ve huzuru muhtevain evrensel ilkelerle güvence altına kızılınmasıdır. Dostluk, âdemiyet seviyesi muhtevain göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine birşunca düşünce ortaya atıktır. Bunlar kaynağı: tanrı, dershane çıkarları, topluluk sözleşmesi, natür ve insanoğlu olarak belirten inançlerdir. Dostluk Nedir Dostluk, toplumun genel menfaatini yahut fertlerin ve toplumun partner iyiliğini tedarik etmek için konulmuş olan ve bütün gücüyle desteklenen kaide, kazı ve seçimın bütünüdür. Elan yaygın bir tanılamamıyla tüze, adalete yönelmiş maşerî yaşamma düzenidir. Dostluk Kelime Anlamı Dostluk kelimesi Arapça “kazı” kökünden gelir ve kazı kelimesinin çoğkoca olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Arapçda “kazı” kelimesinin çoğkoca “ah’kak”tır. Türk Kıstak Kurumu’na için tüze kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yaptırım zorlaü belirleyen yasaların bütünüdür”. Bunun haricinde hukukun “haklar” demeı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, dostluk demeında da kullanılır. Fen Anlamı Dostluk dönemden döneme değişmiş olduğu muhtevain hala doyurucu bir tanılamam örgülamamıştır. Kant “Dostlukçular hala hukukun tanılamamını aramaktadırlar” der. Hasetmüzde en çok kabul edilen tanılamamı ise: “Sınırlı bir zamanda belli başlı bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması devlet zoruna (müeyyide) rabıtlanmış kurallar bütünüdür.” Ilmî bir disiplin olarak tüze, kendi ortamında asıl olarak ikiye ayrılır. Genel olarak hukukun kişiler arası ilişkileri laf kayran kısmına Özel Dostluk, kişiler ile devlet yahut devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Hep Hukuku adı verilir. Bu ayırım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). çağdaş Dostluk, Kâr Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna bedel Anayasa Hukuku, Ukubet Hukuku ve İdare Hukuku bütün hukukunun sarrafiyelıca alt dallarıdır. Dostluk Kuralları ve Özellikleri Hukuku öteki toplumu aranjör kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden ayıran özellik devlet aracılığıyla güvenceye kızılınmış ve cebri yaptırımlara sahip olmasıdır. Dostluk kuralları adam davranışlarını düzenler ve bulunmuş olduğu toplumun paha kazalarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği sayesinde bir nitelikteki cemi durumlarda uygulanması esenlanır. Yaptırım (Müeyyide) Dostluk kayranında yaptırım bütün gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek muhtevain kullanılır. Dostluk düzenini esenlamayı ve korumayı ammaçlayan yaptırımlar gene tüze düzeninin öngördüğü şekilde namına getirilir. Maddi ve içsel yaptırımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yaptırımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken içsel yaptırımlar bu durumları hapsetmek muhtevain kullanılır. Ukubet hukukunda ölüm, mahpus ve varlık cezaları; temel hukukunda siyasetten men, vurgun kapatma; algı hukukunda algı ve kaçakçılık cezaları gibi başka tüze dallarında başka yaptırımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile müteallik çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız icabında; şuuri bir irade olarak gören kuramlar, irade dışı olarak gören kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların bazılar felsefik bileğil ortaya konduğu devrin problemlerını çözmek yahut politik inançleri tüze biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali adalet olan tüze, genel olarak şu şekilde tanılamamlanabilir: “Dostluk, adalete yönelmiş maşerî bir yaşamma düzenidir.” Bu tanılamamdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu namına getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, kılgın yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak maksut, hukukun maşerî dirimı düzenleyip insanoğluın amerikan barış ve emniyet ortamında bir arada yaşamalarını esenlamaktır. 2. Uygulamalı Yarar (Içtimai İhtiyaçların Karşılanması) Hukukun kılgın amacını, maşerî gerçeklik belirler. Dostluk bu fonksiyonu ile topluluk ortamında canlı insanoğluın, birbirleri ile düşünmek zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, psikolojik bir varlık olarak insanoğlunun örgüsından kaynaklanan gereksinimlerinı katlamaya çkızılışır. Dostluk bu fonksiyonu ile mevlit, evlenme, ölüm vb. önemli biyolojik vakaları da çeşitli hükümlerle düzenler. Tek tüze düzeni dirimın asıl gerçeklerini görmezden gelemez. Dostluk düzeni, insanoğlunun katıksız örgüsına ve bundan gelecek mevrut ihtiyaçlarına elverişli olmak zorundadır. Dostluk önemli ölçübile, ekonomik gerçeklere bile mecburdır; ekonomik yokluklara uymalı ve onları katlamalıdır. 3. Doğruluk Dostluk bu fonksiyonu ile belli başlı bir düzenleme altına aldığı içtimai gereksinimlerı, özü salt bir eşitlik düşüncesi olan adalet ölçüsüne vurarak hakikat kimliğini kulaklıır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En endamsız tanılamamıyla adalet, “bir eşitlik düşüncesi”dir. “Doğruluk, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) olmak üzere iki başka anlamda kullanılır. Doğruluk gerçekte ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, yiğitlik, fazilet demeında ferdî bir özelliği deyimler. şahsiyet her bugün haklı olana yönelir, herkese kendine düşeni dayamak uğrunda devamlı ve bileğkonumez bir çaba gösterir. İşte bu seçenek ve çabayı gösteren adalet, özne (süje) ile müteallik oluşundan ötürü öznel (sübjektif) adalet olarak nitelenir. Bir yiğitlik olan öznel adaletin haricinde ve ondan önce nesnel (objektif) bir adalet mazmunı vardır. Nesnel adalet, kişinin bir özelliğini bileğil, kişilerin somut durumlarda gerçekleştireceği ilişki biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte tüze kayranında hukuki paha olarak sözcük konusu olan adalet bile, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü tüze, insanoğlu arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve alacaklanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar bütünüdür.” Sosyete muhtevaindeki davranış ve ilişkilerin bileğerlendirilmelerini muhtevaeren kurallar cemiü olarak tüze, bu bileğerlendirmelerde adalet ölçüsünü kullandığı ve değerlendirmek yerinde bulunmuş olduğuna için, adaletin böylecene, hukukun da bir bileğerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Dostluk normlarında adalet acaba ne ölçübile yansıtılmıştır ? Bulunan tüze ne denli adaletlidir ? İşte burada kanun üstü adalet mazmunı ortaya çıkmaktadır. Bu, bütün tüze sistemine ve sistemlerine hâkim kâin, nesnel ve salt bir paha niteliğindeki adalettir. Dostluk bir topluluk düzenini muhtevaerir. Hukukun varlık sebebi bile adalettir; icap bulunan düzeni müdafaa etmek, gerekse onu bileğkonutirmeyi meşrulaştırmak muhtevain her bugün adalete sarrafiyevurulur. Nesnel ve kanun üstü adalet hukukta katmıza müesses tüze düzenlerinin asli örneği, olması gereken tüze demeında tüze idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile adalet, bulunan tüze düzenlerinin namına elverişli olup olmadığı açısından bir paha ve yorum ölçüsü evet. Tekrar bu özelliği ile adalet, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun hazırlamak amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile yararlı ve negatif katlıklı ilişkilerde kâin bu üç fonksiyon muvazene ortamında olduklarında, adil bir tüze düzeninin gerçekleşmesi esenlanır. Düzgülü olarak bütün tüze normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak tüze, hem adaleti gerçekleştirecek, hem maşerî yaşamma uyacak, hem bile bu maşerî dirimın amerikan barış ortamında sürebilmesi muhtevain bir düzen görünümünü esenlamaya çkızılışacaktır.

afyon şirket avukatı